IBM Watson na szlaku sztuki barokowej

Share this post:

Aby zapewnić rozwój, zarówno indywidualnym jednostkom, jak i organizacjom, według ekspertów World Economic Forum, Banku Światowego, czy Komisji Europejskiej[1], IBM IBV potrzebujemy kompetencji skupionych wokół umiejętności społecznych, kreatywności, zdolności uczenia się i elastyczności. Dokładnie takich, jakie są niezbędne w twórczości artystycznej oraz jakie są ćwiczone w kontakcie z nią. Czy artystyczna kreatywność i wyobraźnia oraz udział w różnorodnych wydarzeniach kulturalnych mogą pomóc rozwijać kompetencje i wrażliwość niezbędnej by sprostać cywilizacyjnym wyzwaniom? I jaką rolę może w tym procesie odegrać sztuczna inteligencja?

Sztuka jest zjawiskiem społecznym i relacyjnym – dotyczy interakcji pomiędzy artystą i odbiorcą. Zakłada rodzaj dialogu, wymiany wrażeń, odczuć, wiedzy i myśli. Ta relacja może być kompletna, atrakcyjna, autentyczna i satysfakcjonująca zwłaszcza wtedy, kiedy odbiorca  w pełni rozumie możliwie najwięcej z kontekstu i wartości dzieła artystycznego. Dostarczanie tych informacji w interaktywny i dostosowany do potrzeb rozmówcy sposób to między innymi rola dla sztucznej inteligencji i firm technologicznych, takich jak IBM.

Sztuczna inteligencja nakarmiona wiedzą z zakresu historii sztuki, informacjami o artyście, jego losach, kontekście, w którym powstało dzieło czy jego słynnych interpretacjach może być prawdziwym partnerem i dyskretnym cicerone [przewodnikiem] po wspaniałym i bogatym świecie sztuki.

Interesuje nas co odkrywczego jest w seryjnych przedstawieniach puszek zupy Campbella na obrazach Andy Worholla? Zastanawiamy się do kogo uśmiecha się tajemniczo Mona Lisa z malowidła Leonarda da Vinci? Dlaczego czteronutowy zapis z V symfonii Ludwiga van Beethovena jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych na świecie motywów muzycznych aż do dziś? Co czytał Jan Sebastian Bach, kiedy pisał swoją najsłynniejszą toccatę i fugę d-moll? Perspektywa wykorzystania sztucznej inteligencji staje się jeszcze bardziej fascynująca w kontekście sztuki nowoczesnej, często niezrozumiałej i przez to postrzeganej jako oderwana od życia, mało atrakcyjna albo wręcz bełkotliwa. Kto z nas nie zadawał sobie pytań w rodzaju: co to właściwie jest? Co to znaczy? Jak to dzieło powstało? Czy ja też bym tak potrafił? Dlaczego to w ogóle jest dzieło sztuki? Na czym polega fenomen tego dzieła? Dobrych odpowiedzi na te pytania jest być może tak wiele, jak zadających je odbiorców z ich indywidualnym kapitałem kulturowym i poznawczym.

Press materials of the National Museum in Wrocław, photo: Magdalena Wyłupek

Istnieje wiele barier uczestnictwa w kulturze: brak czasu, pieniędzy, odległość od instytucji kultury, wykształcenie, sytuacja materialna, konieczność opiekowania się kimś w rodzinie (np. dziećmi), brak towarzystwa itd. Badania wskazują[2], że katalog barier jest duży, a ich skuteczne znoszenie musi dotyczyć ich skorelowanych wiązek, a nie pojedynczych działań czy jednorazowych akcji. Ludzie nie chodzą na wystawę, spektakl czy koncert także dlatego, że wstydzą się swojej niewiedzy, obawiają się, że to nie dla nich albo że – zwyczajnie – nie będą tam pasować. Profesjonalizujące się instytucje kultury mają zazwyczaj znaczącą liczbę danych o swoich odbiorcach, ich zwyczajach, praktykach uczestnictwa, preferencjach, potrzebach, preferowanych stylach komunikacji. Tych danych jest tak dużo, że jednym z największych wyzwań audience engagement jest ich sensowne przetworzenie, wyciągniecie kluczowych i adekwatnych wniosków z tej wiedzy. W tym kontekście sztuczna inteligencja może być bardzo użytecznym narzędziem do zrozumienia prawdziwych potrzeb i uwarunkowań uczestnictwa odbiorczyń i odbiorców; w końcu przetwarzanie dużej liczby danych umożliwiających np. profilowanie programu wystawy, działań marketingowych,  dostosowania odbioru do zindywidualizowanych wymagań odbiorczyń i odbiorców to dla sztucznej inteligencji chleb powszedni. Jednym z najnowszych przykładów wykorzystania sztucznej inteligencji w celu zwiększenia interakcji między widzem i dziełem sztuki jest projekt CoArt realizowany przez IBM we współpracy z Pawilonem Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej, oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Akademią Sztuk Pięknych we Wrocławiu, przy okazji wielkiej wystawy monograficznej „Willmann. Opus magnum”, odbywającej się do 26 kwietnia br. Odwiedzający wystawę za pomocą aplikacji mobilnej mogą zadawać pytania dotyczące obrazu i otrzymywać natychmiastowe odpowiedzi w języku polskim. Jest to możliwe dzięki systemowi IBM Watson udostępnianego w chmurze i posiadającego umiejętność rozpoznawania języka naturalnego.

W roku 2018 aż 56% Polek i Polaków powyżej 15 roku życia zadeklarowało, że uczestniczyło w wydarzeniu kulturalnym co najmniej raz w roku, przy czym do wydarzeń kulturalnych zaliczono w badaniu[3] także wydarzenia sportowe. Równocześnie podczas 12 miesięcy w teatrze nie było 79% badanych, w muzeum lub galerii 75%, a na koncercie 65%.

Niezależnie od tego, czy uznamy te dane za optymistyczne czy pesymistyczne jedno jest pewne – mamy razem wiele możliwości do fascynującej współpracy. Jesteśmy gotowi.

Zapraszamy.

Press materials of the National Museum in Wrocław, photo: Magdalena Wyłupek

[1] Zob: https://www.weforum.org/focus/skills-for-your-future, https://ec.europa.eu/education/policies/school/key-competences-and-basic-skills_en, https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2018/10/11/jobs-of-the-future-require-more-investment-in-people

[2] Zob: „Relacje i różnice. Uczestnictwo warszawiaków i warszawianek w kulturze”. Biennale Warszawa. Warszawa 2019. http://www.kulturalna.warszawa.pl/tmp/relacja_i_roznice.pdf

Publikacja na podstawie wyników badania Uczestnictwo w kulturze w Warszawie. Urząd Miasta st. Warszawa, 2018.

[3] Zob: Uczestnictwo Polaków w wydarzeniach kulturalnych. KANTAR, 2019. http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/files/2019/06/K.027_Kultura_O003-19.pdf