Blockchain w branży Oil&Gas.

Share this post:

Blockchain w branży Oil&Gas? Dla większości ludzi ten sektor wydaje się być oporny na technologię. Jest w tym ziarenko prawdy, jednakże bardzo małe.

Bez wątpienia proces poszukiwania, wydobywania, transportu i dystrybucji ropy oraz gazu nie uległ znacznym zmianom od wielu lat. Prawdę mówiąc, ciężko nawet wyobrazić sobie jak można go przeprojektować. Jednakże, te same metody nie muszą oznaczać tej samej efektywności i właśnie to jest kluczowe.

Nowe technologie w branży Oil&Gas

Nowe technologie w branży Oil&Gas istnieją i mają się dobrze jak w każdym innym sektorze. Monitorowanie procesu wiercenia w czasie rzeczywistym, inteligentne pola naftowe, IoT w procesie rafinacji, monitorowanie rurociągów, wykorzystanie HPC przy tworzeniu szczegółowych wizualizacji struktur geologicznych. Tak naprawdę, ta branża jest jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie, a pojęcie „digital innovation’ nie jest jej w żaden sposób obce. Najwięksi gracze z tego sektora bez przerwy współpracują z gigantami technologicznymi nad usprawnianiem procesów wydobycia, transportu, rafinacji i dystrybucji zasobów naturalnych.

Jak połączyć sektor Oil&Gas z blockchain’em?

Wiemy już, że branża Oil&Gas wie, jak zrobić użytek z nowych technologii. Wcześniej w skrócie zrozumieliśmy także, dlaczego firmy chcą używać blockchain. W takim razie pomyślmy teraz jak połączyć blockchain oraz Oil&Gas, czy jest jakaś korzyść ekonomiczna płynąca z takiej fuzji?

Oil&Gas – specyfika sektora

Na początek, powinniśmy rozpoznać jak działa ten sektor. Składa się on z trzech głównych obszarów: upstream, midstream oraz downstream (Fig. 1), każdy z nich ciągle współpracuje z pozostałymi, aby zapewnić ciągłość dostaw surowca. W wyniku tego, łańcuch dostaw w całym tym ekosystemie jest bardzo rozbudowany, złożony z wielu użytkowników i ma skomplikowaną strukturę.

Wyobraźmy sobie jak wygląda cały przykładowy cykl w dużym skrócie: wszystko zaczyna się od momentu odkrycia i rozpoznania nowego złoża, później musi zostać zaprojektowana i zbudowana platforma wiertnicza, następnie rozpoczyna się produkcja i transport surowca przez rurociągi, statki, ciężarówki lub pociągi. Ropa musi zostać dostarczona do rafinerii, przeprocesowana i ostatecznie dostarczona do klientów. Taki skrótowy opis brzmi naprawdę prosto w teorii, w rzeczywistości jednak każdy z etapów składa się dodatkowo z kilku pomniejszych łańcuchów dostaw, co powoduje że całość staje się niezwykle skomplikowana.

Figure 1 Schemat łańcucha dostaw w branży Oil&Gas (źródło: http://avata.com/oil-gas)

Wyobraźmy sobie teraz najlepszy możliwy przypadek, gdzie wszystkie etapy oraz związana z nimi dokumentacja i umowy zostają rejestrowane w rozproszonym rejestrze. Ropa bądź gaz zostają wydobyte, przesłane rurociągami, statkami czy ciężarówkami, rafinowana i transportowana na stacje benzynowe lub klientów. Wszystko odbywa się bez konieczności złożenia nawet jednego podpisu a każda z akcji zostaje zapisana we wspólnym rejestrze. Dodatkowo płatności powiązane z całym procesem wykonywane są niemal automatycznie.

Wielkie blockchain’owe ambicje

Patrząc na taki opis z pewnością możemy dojść do wniosku, że jeśli łańcuch dostaw w retail’u odniósł korzyści ten sektor powinien tym bardziej, a taka platforma mogłaby być najbardziej zaawansowaną na świecie. To wszystko prawda jednakże ta branża składa się z bardzo wielu uczestników, a wdrożenie technologii blockchain wymaga wsparcia zdecydowanej większości z nich a nie tylko pojedynczych podmiotów. Niestety, na tą chwilę nie jest to proste, ani nawet możliwe.

Realne rozwiązanie

Drogą do sukcesu, zamiast poszukiwania dużych projektów o zasięgu światowym dla blockchaina w tym biznesie, jest raczej zdefiniowanie poszczególnych obszarów, gdzie implementacja przyniosłaby mierzalne efekty w krótkim czasie i potwierdziła zasadność dalszego rozwijania danego use-case’u. Każda gałąź gdzie dane nie są ustandaryzowane i zintegrowane jest idealnym miejscem na początek. W celu znalezienia takich miejsc, spójrzmy najpierw na bardziej szczegółowy schemat łańcucha dostaw z podziałem na dwa kanały w zależności od rodzaju surowca (Fig. 2).

Analiza łańcucha dostaw w sektorze Oil&Gas

Figure 2 Szczegółowy schemat łańcucha dostaw (źródło: http://mlpguy.com/wp-content/uploads/2016/02/energy4.jpg)

Upstream

Kiedy spojrzymy na obszar upstream, pierwsze co powinniśmy rozważyć to faza wierceń poszukiwawczych. W ich trakcie pojawia się jeden bardzo cenny dla branży produkt – rdzenie wiertnicze. Są one wyjątkowo drogie ze względu na koszty i trudności z ich pozyskania, ponadto muszą być one udokumentowane oraz w części oddane Państwowym Archiwom. Przy wykorzystaniu blockchain’a można by znakować rdzenie w celu ich śledzenia oraz potwierdzania oryginalności, a także niezaprzeczalnego powiązania z nimi dokumentacji. Oczywiście ten przypadek jest mocno zależny od regulacji obowiązujących w danym kraju, jednak z komercyjnego punktu widzenia oryginalność oraz możliwość potwierdzenia pochodzenia danego rdzenia jest bezcenna. Taki przypadek użycia byłby bardzo podobny do identyfikowania diamentów przez Everledger.

Kolejny use-case dla upstream, to możliwość notaryzacji dokumentów wymienianych pomiędzy uczestnikami biorącymi udział w dostarczaniu materiałów, wyposażenia oraz usług dla platform wiertniczych, procesu wiercenia i wydobycia. Całość prac jest skomplikowana i angażuje nawet kilkunastu aktorów z których każdy dostarcza inne produkty lub usługi oraz mają wobec siebie sprzeczne interesy. Rejestrowanie wykonywanych pomiędzy nimi transakcji w rozproszonym rejestrze pomogłoby podnieść efektywność oraz zredukować czas potrzebny na rozstrzyganie sporów i umożliwiło interoperacyjność.

Midstream i Downstream

Te obszary są zdecydowanie najbardziej obiecujące do zaadotpowania technologii DLT. Mamy tutaj dziesiątki uczestników ze sprzecznymi interesami, różnymi aktywami i mnogość procesów które mogą, a nawet powinny być rejestrowane. Co więcej pojawia się mnóstwo punktów styku pomiędzy kontrahentami, gdzie mogą przypadkowo popełnić pomyłkę lub nawet próbować dokonać oszustwa. Jak blockchain może wpłynąć na ten obszar?

Łańcuch dostaw dla ropy

Przejrzyjmy się najpierw łańcuchowi dostaw dla ropy. Informacje i skargi ze strony konsumentów na słabą jakość paliwa są dość częste. Kto jest winny? Oczywiście, jest to zawsze niewiadoma. Właściciel stacji oskarży dostawcę lub rafinerię, dostawca prawdopodobnie odpowie, że stacje benzynowe rozcieńczają paliwo na miejscu…, błędne koło. Podobne problemy pojawią się po drugiej stronie łańcucha, od producenta przez przewoźników do rafinerii. Dodatkowo wyzwaniem dla wszystkich jest skomplikowana struktura płatności, która może powodować opóźnienia jak również problemy w przypadku rekoncyliacji sporów pomiędzy firmami.

Wykorzystanie blockchain i rejestrowanie wszystkich informacji odnośnie jakości i ilości paliwa na każdym etapie łańcucha dostaw, umożliwiłoby bezsprzecznie wyeliminować podobne spory. Ponadto dostarczyłoby benefity podobne do tych jakie udało się już osiągnąć w retail’u – redukcja papierowej dokumentacji, poprawienie możliwości śledzenia, zapewnienie transparentności, a co za tym idzie wzrost zadowolenia klientów. Rozproszony rejestr byłby również doskonałym narzędziem dla regulatorów, którzy mogliby wykonywać audyty niższym kosztem, niemal w czasie rzeczywistym.

Łańcuch dostaw gazu

Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia w przypadku transportu gazu. Monitorowanie ilości oraz jakości gazu jest wykonywane przez operatorów transmisyjnych, dystrybucyjnych, ale także przez odbiorców hurtowych, których biznes jest mocno zależny od tego rodzaju paliwa. Podczas gdy transport gazu jest oparty bardziej o rurociągi niż przewoźników, wykrywanie anomalii jest tutaj prostsze, jednak ze względu na ciągłość dostawy detekcja i zapewnienie niepodważalności takich zdarzeń jest kluczowa.

Kolejnym obszarem, który mógłby potencjalnie odnieść korzyści jest sektor dystrybucyjny. Gazociągi transmisyjne należą w większości do kilku, bądź tak jak w Polsce tylko do jednego podmiotu, mamy jednak zawsze do czynienia z dużą iloscią Operatorów Systemu Dystrybucyjnego (OSD). Co więcej wraz z postępującą liberalizacją rynku gazu pojawia się także coraz większa liczba sprzedawców. W wyniku tego mamy do czynienia ze wzrostem ilości umów i wymiany dokumentów pomiędzy operatorem transmisyjnym, operatorami dystrybucyjnymi, sprzedawcami i konsumentami. Użycie rozproszonego rejestru pozwoliłoby zredukować liczbę akcji potrzebnych do wykonania oraz zapobiec błędom związanym ze zmianą sprzedawcy przez klientów, umożliwić notaryzację i zapewnić integralność dokumentów wymienianych pomiędzy operatorami i sprzedawcami. Regulator rynku również skorzystałby na transparentności przepływu informacji oraz mógłby uzyskiwać dokładne raporty z np. liczbą komercyjnych przyłączy gazu. Zyskałby również przejrzystą ścieżkę audytową i mógł szybciej rozwiązywać spory.

A to tylko początek – potencjał niewyczerpany

Przypadki użycia opisane powyżej jednak stanowią tylko przykłady i zdecydowanie nie wyczerpują tematu. Możemy być pewni, że miejsc na zaimplementowanie blockchaina jest zdecydowanie więcej, mogą to być np. Towarowa Giełda Energi, pozwolenia na emisję CO2, certyfikaty pochodzenia energii czy wykorzystanie IOT w pracach utrzymaniowych. Jednakże główną przeszkodą nie jest tutaj brak pomysłów, ale brak wdrożeń. Blockchain jako technologia jest nadal w początkowej fazie rozwoju, wdrożenia są bardziej badaniem możliwości aniżeli rewolucją na rynku. Jednak wyniki tych badań są bezcenne, a Ci którzy będą posiadać te dane oraz doświadczenie w technologii, w przypadku gdy okaże się właściwa skorzystają z tego najbardziej.

Firmy z sektora naftowego zawsze były bardzo skłonne do kooperacji, ta technologia dostarcza im narzędzie które może znacznie ją usprawnić. Niemniej jednak, tak jak wspomniane zostało wcześniej, pierwsze projekty potwierdzające zasadność oraz możliwości blockchaina powinny być najpierw wdrażane w małych projektach, dobrze przetestowane i dopiero później rozszerzane. Próby transformacji całego biznesu od razu w oparciu o blockchain są zdecydowanie zbyt ryzykowane, zwłaszcza w sektorach o dużym zasięgu zarówno pod względem geograficznym jak i finansowym